Wilki z Yellowstone, w rytmie troficznej kaskady

Naukowo-badawczy program reintrodukcji wilka szarego do Yellowstone świętuje swoje ćwierćwiecze - pierwsze 14 dorosłych osobników, przedtem schwytanych jako rezydentne na terytorium Kanady, wypuszczono do tamtejszego parku narodowego w 1995 roku. Obecnie jest ich 80 żyjących w 9 grupach po 3-19 w każdej (według raportu Yellowstone Wolf Project 2018).

Park Narodowy Yellowstone w Stanach Zjednoczonych należy do najstarszych na świecie. Swoim areałem (8980 km²) obejmuje sąsiadujące ze sobą nawzajem fragmenty stanów Wyoming (96% całego parku), Montana i Idaho. Jego porośnięte lasami, otoczone wzgórzami (pasmo Gór Skalistych), rozległe otwarte tereny poprzecinane kanionem rzeki o tej samej nazwie (Yellowstone) przez 11 tysięcy lat zamieszkiwali rdzenni mieszkańcy Ameryki. Ostatecznie, utworzony w 1872 roku, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 1978 jako rezerwat biosfery, ekosystem parku uznano za potencjalnie ostatni nietknięty działalnością ludzką w umiarkowanym klimacie północnej hemisfery.

Reintrodukowane wilki, pilnie monitorowane w naturalnym środowisku przez naukowców (obroże telemetryczne, GPS, patrol z helikoptera, kolekcjonowane próbki) oraz profesjonalnych obserwatorów przyrody (przyrządy optyczne), nazwano "populacją eksperymentalną" (kreując tym samym precedens).

Wilki z Yellowstone są bez wątpienia najbardziej drobiazgowo studiowaną populacją wilka w historii. Każda wiarygodnie potwierdzona informacja w zakresie naukowych badań lub eksperymentów badawczych przeprowadzonych w nienaruszonym ekosystemie parku (wymagane zezwolenie) stanowi pełnowartościowościowy przedmiot wiedzy o zasięgu wykraczającym daleko poza jego pół-otwarte granice.

• studium porównawcze psa i wilka, antrozoologia, behawioryści

Podpatrywanie "na żywo" zachowania nieoswojonych, aktywnie polujących drapieżników w złożonym habitacie (poza ogrodem zoologicznym czy rezerwatem dzikich zwierząt) pozwoliło na detaliczne porównanie ich kompletnej sekwencji łowieckiej z fragmentarycznie reprezentowaną przez udomowionego krewniaka (skróconą selektywnie w procesie domestykacji), gdzie pewne elementy łańcucha zachowań drapieżnych zostały wzmocnione, inne zaś stłumione w toku kształtowania typów użytkowych, a później na poczet hodowli psów rasowych.

• kynologia, etologia kognitywna, trenerzy psów

Wolne od jakkolwiek ingerencji człowieka, wystarczająco licznie potwierdzone (istotne statystycznie) obserwacje zachowania wilków w konkretnym otoczeniu ucięły wszelkie kontrowersje dotyczące "teorii dominacji" (naniesionej poprzednio na tresurę psów w ramach tradycyjnych reguł szkoleniowo-wychowawczych) oraz argumenty w randze notorycznych konfliktów na tle dynamicznej hierarchii tasowanej w wilczej grupie (kwestia statusu alfa/beta/omega) sprawiając, że zarówno rdzeń zdementowanej definicji (opartej na analizie zachowania przypadkowo dobranych zwierząt na ograniczonej przestrzeni, pośrednio nawykłych do ludzkiej obecności), jak i wątpliwości co do klasycznych podstaw wychowania psa towarzyszącego, permanentnie wykreślono z elementarza profesjonalnego szkoleniowca.
– Dzikie wilki, nieniepokojone, w sprzyjających warunkach, tworzą grupy rodzinne (odchowywane potomstwo, roczne/dwuletnie rodzeństwo do pomocy przy jego wychowaniu, opcjonalni partnerzy starszych braci/sióstr), którym przewodzi para rodzicielska (z reguły dobrana na całe życie, jedyna się rozmnaża). Dojrzałe młode wilki z wyboru pozostają lub satelitują w poszukiwaniu innej grupy albo celem założenia nowej, własnej.
– Potencjalne wewnętrzne konflikty są zwyczajowo rozwiązywane poprzez kompleksowe zachowania społeczne - czytelna komunikacja ciałem (mimika, pozy) i werbalna (warczenie, skomlenie, sygnały językiem). Tarciom zewnętrznym zapobiega poczucie więzi terytorialnej - granice wytyczone zapachem (ocieranie się, znaczenie moczem, pozostawione odchody), migracje.

• biologia, ekologia behawioralna, ekosystemowa, ewolucyjna

Zgodnie z danymi kronik, ostatni wilk szary pierwotnie osiadły na obszarze Yellowstone zginął w 1926 roku. W 1975 - po tym jak znalazł się na liście ginących gatunków - wystartowano mozolny proces przywrócenia tego kluczowego drapieżcy do przynależnej mu fauny. Lokalna populacja rodzimego wapiti osiągała wówczas poziom bezpośrednio zagrażający wegetującej roślinności (nie wspominając o zredukowanych zasobach pożywienia dla innych roślinożerców), wymuszając zarządzanie populacją kopytnych przez odstrzał (bez żądanego efektu); tymczasem kojoty - wskutek braku konkurencji/ryzyka ze strony większych drapieżników - zdominowały ilościowo dzikie kotowate, ptaki drapieżne i mniejszych mięsożerców.
Aktualna liczebność dużej zwierzyny łownej - główny element wilczej diety - wróciła do standardowego przedziału (nie naruszającego ekologicznej stabilności populacji) pospołu z poprawą różnorodności biologicznej - w miejscach, skąd wycofały się uszczuplone stada wapiti, pojawiły się inne gatunki roślinożerne (vide żeremie borowe); natomiast kojoty zostały w naturalny sposób wyparte, zwłaszcza poza granice wilczych rewirów, z kolei zasiedlonych przez bobry (opcjonalne uzupełnienie wilczej diety). Strategia polowania zwieńczonego grupowym ucztowaniem zapewnia rezerwy pożywienia żerującym padlinożercom i wszystkożernym niedźwiedziom.
– Zjawisko kaskady troficznej^[*] - tak samo jak udział szczytowego drapieżnika w ogólnym przebiegu - wciąż stanowi zagadnienie relatywnie dyskusyjne, aczkolwiek bez wątpienia pojawienie i osiedlenie wilków rytmicznie wpłynęło na zachowanie wapiti - ich stada nie pasą się niepłoszone po otwartych wyżynach odkąd rezydują w realnym sąsiedztwie dedykowanego łowcy (rewiry polowań), przez co są bez przerwy czujne w harmonii z własnym instynktem, zatem nie najadają się do syta, a na tym korzystają inne zwierzęta (vide bizon, bóbr) konsumujące florę parku (z naciskiem na pędy/gałęzie drzew i krzewów).

Park narodowy Yellowstone jest oficjalnie dostępny dla zwiedzających od 1918 roku, kiedy wojska Stanów Zjednoczonych [US Army] przekazały uprawnienia do nadzoru Służbom Parków Narodowych [National Park Service]. Większość z wizytujących - miłośnicy przyrody, biolodzy, ekolodzy, szkolne wycieczki, amatorzy i profesjonaliści - przybywa do niego właśnie po to, by dostać szansę zobaczenia wilka na wolności (lub chociaż odnaleźć tropy / ślady, zakupić pamiątki), aby usłyszeć relacje przewodnika albo doświadczyć odległego wycia. Wilki z Yellowstone to fotograficzna arkadia oraz płynnie prosperujący, ekoturystyczny i naukowy fenomen.

źródła:
Trophic cascades in Yellowstone: The first 15 years after wolf reintroduction (2012); research by William J.RippleRobert L.Beschta

^[*] Kaskada troficzna to hierarchiczna struktura wzajemnych specyficznych relacji zachodzących pomiędzy jej piętrami.